روزه وبرکات آن دراجتماع

سیدناصرمیربلوکی

روزه وبرکات آن دراجتماع

فضلیت روزه درماه رمضان وهرکس ازروی یقین دراین ماه روزه بداردگناهانی که درگذشته داشته است مورد عفوقرار می گیردوکلمه رمض به معنی سوزاندن بوده وبه همین دلیل ماه را رمضان می گویندبخاطر اینکه روزه گناهان را دراین ماه می سوزاندودر اخبار وروایات امامیه روزه یکی از ارکان پنج گانه دین می باشدامام باقر(ع) فرمودند"اسلام برپنج چیز بناشده است نماز،روزه،زکات،حج وولایت "وبنا به فرموده حضرت محمد(ص) پیامبرخدا"ماه رمضان ماهی است که بندگان به ضیافت پروردگار فرا خوانده می شوندهمچناکه می دانیددریک مهیمانی اموری وجود داردکه ازاهمیت به سزای برخورداراست ازجمله آن امور دعوت کننده است که هرچه ازلحاظ رتبه ومقام والاتر باشدمهمان ازاهمیت بیشتری برخوردار است ودعوت درآن سند افتخاری برای مهیمان می باشد.

حکم وجوب روزه درادیان الهی دریهودیت ومسیحیت نیز روزه جز آئین وازارکان عبادات آنها به شمار می رودولی درتورات ازواجب بودن روزه تصریحی ندارد ولی روزه داران راستوده است وحضرت موسی(ع) پیش از دریافت وحی چهل روز روزه گرفت ویهودیان به یاد خرابی اورشلیم یک روزازماه آب راروزه می گیرند وهمچنین هنگام توبه وطلب رضایت خداوند یهودیان روزه می داشتندتابه گناه خود اعتراف نمایندوبه واسطه روزه وتوجه رضای پروردگاررا تحصیل نمایندونیز درانجیل به وجوب روزه تصریح شده وروزه دار راستوده است واورا ازریا برحذر داشته است روز مشهور مسیحیان پیش از عید فصح است حضرت مسیح (ع) چهل روز روزه گرفته است درانجیل آمده است آنگاه عیسی از قوت روح به بیابان برده شد تاابلیس اورا امتحان کندپس چهل شبانه وروز روزه داشت وعاقب الامر گرسنه گردیدودرمذاهب قدیم مصر،روم،یونان وهند هم روزه معمول بوده است ودرروایات اسلامی آمده است که کتب بزرگ آسمانی تورات،انجیل،زبور،صحف وقرآن درماه رمضان نازل شده است وامام صادق (ع) می فرمایند تورات ششم ماه رمضان،انجیل دردوازدهم،زبوردرهجدهم وقرآن درشب قدر نازل گشت وسپس درمدت بیست سال برپیامبر ناز ل می گردید.وآیه مشهور رمضان"شهرالرمضان الذی انزل فیه القرآن "(آیه185 سوره بقره) وحکایت ازآنکه قرآن دررمضان نازل گشته این ماه دارای شرافت وفضلیت مخصوصی شده ومناسب باوجوب روزه که عبادت مهمی است گردیده است.

روزه نیروی مقاومت را افزایش می دهدتابه مقام تقوا برسدوشخصیت برتر انسان رامحقق گرددروزه ضمن وجوب درادیان الهی انگیزه فطری نیز داشته است زیرا خداوندعالم نمی خواسته بشر رابه سطح حیوانت پایین آوردویکسره محکوم به تمایلات وشهوات حیوانی نمائیدروزه راوسیله وسپری برای مقاومت دربرابراین گونه تمایلات قرار داده تاحودرا به کمال رساندوروزه درماه رمضان برهمه مسلمانان واجب می باشد.

هدفهای روزه سلامتی وتندرستی جسم ،تقوا وپرهیزگاری ،پرورش اراده ،تزکیه ووارستگی ،تزکیه اخلاق ازعادتهای زشت وصفات ناپسند واصلاح جامعه است.و رسول اکرم می فرمایند"امت من وقتی روزه گرفتندنیروی شهوات وهوی وهوس درآنها ضعیف می شودودیگر گرد اعمال زشت نمی گردند"ومقصود از روزه به دست گرفتن زمام نفس سرکش وتسلط برشهوت وهوسها می باشد.

تعاریف اصطلاحات روزه

روزه(صوم)یکی ازفروع دین وواجبات عبادتی دراسلام وصیام نیز به معنی صوم است واصل صوم درلغت به معنی امساک وخوداری است ولی درشرع عبارت است ازاینکه کسانی که دارای شرایط خاصی هستندباید ازچیزهای مخصوصی درزمان معین خوداری کنندوچون عبادت است شرط قربت درآن شرط است وفرد روزه دار راصایم گویندکه برای انجام فرمان پروردگار ازاذان صبح تامغرب ازانجام چیزهای که روزه راباطل می کنندخوداری می نمائید.

ازمحلقات روزه اعتکاف است که درلغت به معنی حبس نمودن آمده است واما دراصطلاح باتوجه به آداب واهمیت روزه باید گفت تمام صفات وارسته آدمی درانقطاع کامل الی الله نهفته است واگر کسی به آن دست یابدبه سعادت بزرگی نایل می گرددواما باکوچکترین توجه به دنیا محال است که انقطاع الی الله تحقق یابدواگر انسانی بخواهد روزه ماه مبارک رمضان باآن آدابی که ازاو خواسته شده انجام دهدلازم است انقطاع کامل داشته باشدوبتواند مراسم آداب مهمانی رابه جا آوردوبه مقام میزبان تاآنجاکه که ممکن است عادت نمائید.

کلمه صوم درقرآن کریم 14بار آمده است وحکمت اصلی روزه درقرآن درآیه 182 سوره بقره می فرماید" ای کسانی که ایمان آورده ایدروزه برشما واجب شدهمچنانکه به پیشنیان شما واجب بودشاید پرهیزگاری کنید".

اهمیت ماه مبارک رمضان وروزه داری

درخصوص اهمیت وفضلیت روزه پیامبر اسلام در آخرین جمعه ماه شعبان خطبه خواندواهمیت ماه را چنین فرمودند: ای مردم ماه خدا وبابرکت ،آموزش ورحمت به سوی شما رو می آورد،این ماه برترین ماهها است،روزهای آن برتر ازروزهای دیگر وشبهای آن بهتر از شبهای دیگر است ،لحظات وساعات این ماه بهترین ساعات است. ماهی است که به مهمانی خدا دعوت شده ایدوجزکسانی قرارگرفته ایدکه مورد اکرام خداوند است. نفسهای شما همچون تسبیح خداتان چون عبادت ،اعمالتان مقبول،ودعایتان مستجاب است. بنابراین بانیتهای خالص ودلهای پاک ازخداوندبخواهیدتاشمارادرروزه داشتن وتلاوت قرآن دراین ماه توفیق دهدزیرا بدبخت آنکسی است که ازآموزش الهی دراین ماه بزرگ محروم گرددباگرسنگی وتشنگی خویش دراین ماه به یادگرسنگی وتشنگی رستاخیز افتید.،به فقرا وبینوایان خودبخشش کنید،پیران خویش راگرامی دارید،وبه خردسالان خود رحمت آورید،پیوندخویشاوندی رامحکم سازیدزبانتان را ازگناه بازدارید،چشمان خویش را ازآنچه نگاه کردنش حلال نیست بپوشید،گوشهای خویش راازآنچه شنیدنش حرام است فراگیرید بایتیمان مردم شفقت ومحبت بخرج دهید،تابایتیمان شماچنین کنند.

اهمیت ماه رمضان نهمین ماه ازماههای قمری اسلامی است که درقرآن فقط به این ماه اشاره شده است که التفاتی ازجانب پروردگاراست وهمچنین باعث توصیف قرآن ونزول آن دراین ماه مبارک نهفته است ونازل شدن قرآن دراین ماه سبب برتری آن به ماههای دیگراست به دلیل اینکه فرمان ودستورات پروردگار میباشد که توسط پیامبر که ازجانب خدا به جهت رهایی انسانها ازافکار دوران جاهلیت گرددوانسان به سعادت دنیا وآخرت نایل گرددوقرآن کریم قانون اساسی مستحکمی است که با تبیین بایدها ونبایدهاآدمیان را ازیورش تاریکی ونادانی درامان داردوموجبات سعادت طیبه برای آنها به ارمغان آوردوقرآن بالاترین قانون ومحکمترین ابزار رستاخیز،کارآمدترین نسخه درد،مشکل گشای همه سختیها،روشنترین نشانه هدایت ،جامعترین علوم ومعارف ،راهی مطمئن برای نیل به آرمانهای مقدس انسانی والهی است . پس برترین ماه بردیگر ماههای سال که سبب نزول قرآن کتاب هدایت وراهنمایی روز وشب که مقرراست وشاید روزه داشتن دراین باعث برتری برماههای دیگراست ماه رمضان ماه مهمانی خدا وماه دوری جستن ازگناه ،ماه تصیفه روح وجان ودوری ازپلیدی وناپاکی ،ماه جدایی ازشیطان وپیوستن به رحمان،ماه ریزش باران رحمت خداوندی ،ماه نزول قرآن برای هدایت انسانها،ماه نماز وماه اسلا م است وبدان سبب این ویژگیهااست که بایدخود راآماده تاحداکثر استفاده را دراین ماه ببریم وره توشه ای پس از مرگ برای خود فراهم کنیم تا دستمایه درحیات این دنیاوزاد وراحله ای برای زندگی فردایی ماباشدویکی از راههای انجام این مهم دعامی باشدودعاطریقی است که روح آدمی رابه پرواز درمی آوردوبه پروردگار نزدیک می کنندودعا کلیدرحمت خداوندی وچراغ تاریکیها است واین ماه ماهی که مورد لطف پروردگار بوده ودارای اهمیت می باشد.

اثرات روزه دراجتماع

امام جعفر صادق می فرمایند: "روزه واجب شده که ثروتمندان وفقرا باهم مساوی شوند(درتحمل گرسنگی)زیرا ثروتمندان تاروزه نگیرندازرنج گرسنگی و بیچارگان اطلاع ندارند ازاین رو خداوندروزه رابرماواجب فرمودتااغنیاء نیزازرنجهای گرسنگی و بینوایان باخبر شوندوبه حال ضعفاء وفقرا رقت وترحم کنندوآنهارا مورد نوازش قراردهند"

روزه درجامعه دارای اثرات وتاثیر بوده است 1- اثرتربیتی که روزه یکی ازراههای بدست آوردن زهد وتقوا می باشدوروزه دار بایاری واستعانت ازاین راه کمال می تواند روح واراده خویش را تقویت کنند وبرنفس وامیال خودچیره گرددوبااراده ای که دارد ازاین کمالات رابه راحتی به افرادوجامعه خود اثر گذاردوروزه برایجاد تقوا ،اراده سستی ناپذیری وبردباری می باشدوصبر یعنی مهارت کردن نفس دربرابر امر ناخوشایند به جهت فرمانبرداری ازفرمان باری تعالی را گویند که برترین اعمال می باشدوقرآن کریم پاداش بردبارن رابیرون از شماره دانسته است وپیامبرخدا نیمی ازایمان را بردباری می دانندواثرتربیتی دیگر روزه تثبت اخلاق می باشد.2- اثر اجتماعی که روزه درصورت فراگیرشدن درجامعه درس برابری ومساوات را می آموزدوآنهای که غنی هستند باآنهایی که ندار می باشندآگاه می شودوسبب خواهدشد که به یاری وکمک آنها بشتابند واثر یاری رسانی این است که جامعه فقیر همه یکسان وبرابر می شوند.3- اثر اخروی یکی ازاین اثرات روزه آگاه گردیدن انسان از احوال روزقیامت می باشدوروزه به انسان کمک می کنندتابه یادقیامت وعذابهای شدید ی که درآن روز متوجه انسان می شود بیافتدواین یادآوری سبب می شود که دراعمال ورفتارخودواقعیت پیشه کنیم.4- اثربهداشتی یکی از راههای تامین سلامتی روزه است وهمچنان که در طب قدیم وجدیدبه آن اشاره گردیده است. حضرت محمد(ص) فرمودند: "صوموا تصحوا"روزه بگیرید تاسالم شوید .واثرروزه گیری امروزه به اثبات رسیده است که معده جایگاه تمامی دردها است وپیامبر اکرم(ص)برای رفع دردهاتنها راه راخانه تکانی معده می دانندواین نکته جز باروزه گرفتن حاصل نمی شود.

امام حعفرصادق(ع) می فرمایند"لکل شی وزکاه وزکاه اجسادالصوم"هرچیزی رازکاتی است وزکات بدنها روزه است. وضمنا روزه یکی ازعباداتهای الهی می باشد که برهرانسان مسلمانی که به تکلیف رسیده است واجب است ودراین مقاله می توان نتیجه گرفت که پروردگار هر عمل و امری را تکلیف فرمود دارای برکاتی میباشد وکمالاتی را دربرداردوسبب سربلندی مومنان روزه دار دراین دنیا ودنیا اخروی می شود.

فهرست مطالب